અષાઢી બીજ : જગન્નાથ રથયાત્રામાં પત્ની રુક્મણીનો રથ કેમ નથી? જાણો સાચું કારણ !

🚩 અષાઢી બીજ: રથયાત્રાનો પાવન દિવસ

દર વર્ષે અષાઢ માસના શુક્લ પક્ષની બીજના દિવસે વિશ્વવિખ્યાત “શ્રી જગન્નાથ રથયાત્રા” ઉડીસાના પુરી નગરમાં ઉજવાય છે.

આ રથયાત્રામાં શ્રી જગન્નાથ (શ્રી કૃષ્ણ), તેમની બહેન સુભદ્રા અને ભાઈ બલભદ્રના ત્રણ ભવ્ય રથ નીકળી ભક્તોને દર્શન આપે છે.

પણ અહીં એક મનમાં ઊભો થતો પ્રશ્ન હંમેશા રહેલો છે:

👉 “ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની મુખ્ય પટરાણી રુક્મિણીજીનો રથ કેમ નથી?”

ચાલો, હવે આપણે તેનો ધાર્મિક અને કથાત્મક જવાબ સમજીએ.

🛕 શાસ્ત્રીય અને ધાર્મિક કથા અનુસાર જવાબ:

🔶 રૂક્મિણીજીએ પોતે યાત્રામાં શામેલ થવાનું ઇનકાર કર્યું હતું

ભાગવત પુરાણ અને લોકકથાઓ અનુસાર, ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના જીવનમાં અનેક સ્ત્રીઓ રહેલી, પણ રુક્મિણીજી મુખ્ય પત્ની તરીકે ઓળખાય છે. તેમ છતાં, રથયાત્રામાં તેમની હાજરી કેમ નથી?

➤ કથા કહે છે કે જ્યારે શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન, બલભદ્ર અને સુભદ્રા રથમાં બેઠા, ત્યારે રુક્મિણીજીએ પણ યાત્રામાં જોડાવા ઈચ્છા દર્શાવી.

પરંતુ, જગન્નાથજી (શ્રીકૃષ્ણ) એ રથમાં બીજા કોઈને શામેલ કરવા નહીં કહ્યું.

✳️ રુક્મિણીજીએ દુ:ખી થઈને પોતે યાત્રામાં ભાગ લેવાની ના પાડી અને ભગવાનને કહ્યું:

“જો મારી હાજરી વગર તું યાત્રા કરે છે, તો એ યાત્રા મારી વિણ પૂરી નહિ થાય.”

એ પછીથી કહેવાય છે કે ભગવાન શ્રી જગન્નાથ દર વર્ષે રથયાત્રા કરે છે, પણ પોતાના જીવનમાં આવેલી ઘણી બધી માયિક જોડાણોમાંથી (જેમ કે રુક્મિણી) તે એક દાયિત્વરૂપથી વિમુક્ત થઈ “સુભદ્રા અને બલરામ સાથે” યાત્રા કરે છે — જે ભક્તિ, સંબોધન અને આધ્યાત્મનું પ્રતિક છે.

📿 ધાર્મિક સંકેતો અને અર્થ:

➤ રથયાત્રા દરમિયાન રુક્મિણીનો અભાવ એ દર્શાવે છે કે

પરમાત્મા જ્યારે ભક્તો માટે યાત્રા કરે છે ત્યારે તેઓ દુન્યાવી જોડાણોને પાછળ મૂકી, માત્ર ભક્તિ અને ધર્મની યાત્રા કરે છે.

🙏 એક અન્ય લોકમાન્યતા:

પ્રાચીનકાળે કહેવામાં આવતું કે:

“જગન્નાથજી જ્યારે annually રથયાત્રા કરે છે, ત્યારે રુક્મિણીજી ઘરની અંદરથી યાત્રા દર્શન કરે છે, કેમ કે તેઓ ગૃહલક્ષ્મી છે — અને દરેક ઘરની અંદર વિરાજે છે.”

એટલે ઘણી જગ્યાએ રથયાત્રાના દિવસે ઘરમાં તુલસી અને લક્ષ્મી રૂપે રુક્મિણીજીની પૂજા પણ થાય છે

• રથયાત્રામાં રુક્મિણીજીનો રથ શામેલ ન હોવો એ માત્ર કથાનક નહિ, એક ઊંડો આધ્યાત્મિક સંકેત છે.
• તે દર્શાવે છે કે ભક્તિ, ભાઈચારો અને કર્મસદ્ધિની યાત્રા માટે, પરમાત્મા વિશ્વસૂત્રો (માયાજાળ) છોડીને ભક્તોને સહારવા નીકળે છે.

🌟 રથયાત્રાનો રહસ્યમય સંદેશ છે —

“ભગવાન જ્યારે રથમાં ચઢે છે, ત્યારે તમારું અહંકાર, અપેક્ષા અને બંધન પણ નીચે ઉતારવાનું છે.“

🙏 જય જગન્નાથ 🙏