ગુરુ પૂર્ણિમા : જાણો મહત્વ, ફાયદાઓ અને આ દિવસે શું કરવું જોઈએ? સંપૂર્ણ પૂજા વિધિ !

🌕 શું છે ગુરુ પૂર્ણિમા?

ગુરુ પૂર્ણિમા એ સંસ્કૃતિ, ભક્તિ અને શિષ્યના ઋણસ્વરૂપના પવિત્ર દિવસ છે. આ દિવસ શિષ્ય દ્વારા પોતાના ગુરુને ઋણતાપૂર્વક નમન કરવાનો દિવસ છે.

હિંદુ કે જૈન કે બૌદ્ધ – દરેક પરંપરામાં ગુરુનું મહત્વ સમાન છે.

🧘‍♂️ ગુરુ પૂર્ણિમાનું ઐતિહાસિક મહત્વ

1. મહર્ષિ વ્યાસજીનો જન્મ દિવસ
   ગુરુ પૂર્ણિમા એ વિદ્વાન મહર્ષિ વેદ વ્યાસજીના જન્મ દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. વ્યાસમુનિએ ચાર વેદોનું વિભાજન કરી માનવજાતને જ્ઞાન આપ્યું. આથી તેમને “ગુરુઓના ગુરુ” પણ કહેવાય છે.
2. અદ્વૈત શિખર પર શ્રી કૃષ્ણ-અર્જુન
   ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ એ પણ અર્જુનના ગુરુ તરીકે ગીતા આપીને જીવાત્મા ને મોક્ષમાર્ગ બતાવ્યો, તેથી ગુરુત્વનું મહત્ત્વ ગીતા માં પણ સ્પષ્ટ દર્શાવેલું છે.
3. ગૌતમ બુદ્ધના અનુયાયીઓનો દિવસ
   બૌદ્ધ ધર્મમાં પણ ગુરુ પૂર્ણિમાનો દિવસ વિશેષ માનવામાં આવે છે. ભગવાન બુદ્ધે આ દિવસે પોતાના શિષ્યોને પ્રથમ ઉપદેશ આપ્યો હતો.

🙏 ગુરુનું આધ્યાત્મિક મહત્ત્વ

“ગુરુ બ્રહ્મા, ગુરુ વિષ્ણુ, ગુરુ દેવો મહેશ્વરઃ ।
ગુરુઃ સાક્ષાત પરબ્રહ્મ, તસ્મૈ શ્રી ગુરવે નમઃ ॥”

આ શ્લોક અનુસાર, ગુરુને બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશની ત્રિદેવરૂપે માનવામાં આવે છે. ગુરુ ભક્તિથી શિષ્યનો અંદરનો અંધકાર દુર થાય છે અને તે આત્મજ્ઞાન તરફ આગળ વધે છે.

📆 ગુરુ પૂર્ણિમા ક્યારે આવે છે?

• ગુરુ પૂર્ણિમા આષાઢ મહિનાની પૂનમ (પૂર્ણિમા)ના દિવસે આવે છે.
• વર્ષ 2025 માટે ગુરુ પૂર્ણિમા પડશે: 10 જુલાઈ 2025 (ગુરુવાર)

🕉️ ગુરુ પૂર્ણિમા પર શું કરવું જોઈએ?

1. સવારમાં સ્નાન અને શૂદ્ધતા પછી ગુરુનું ધ્યાન કરવું
2. ગુરુદેવ અથવા જે કોઈ જીવનમાં માર્ગદર્શન આપે છે, તેમને નમન કરવું
3. ગુરુની પાદુકાનું પૂજન કરવું, તેમને ફૂલો, ફળો અને ભેટ અર્પણ કરવી
4. ગ્રંથ, ભજન, સ્તોત્ર પાઠ, તથા ભગવદ્ગીતા અને ઉપનિષદના અધ્યયનનો આરંભ કરવો
5. માનસિક ગુરુ (જેમકે શાસ્ત્રો, જીવનપ્રેરણાત્મક વ્યક્તિ) ને પણ કૃતજ્ઞતાપૂર્વક યાદ કરવો

🪔 ગુરુ પૂર્ણિમાનો આધ્યાત્મિક લાભ

• ગુરુ પૂજનથી જીવના પાપ દુર થાય છે
• શાંતિ, વિવેક અને આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ થાય છે
• જીવનમાં સાચો દિશા અને ઉદ્દેશ મળે છે
• આત્મવિશ્વાસ અને અધ્યાત્મ તરફ અડગ દૃષ્ટિ વિકસે છે

🧡 વિશેષ સૂચન

• તમે જ્યા વ્રત કરો છો, ગૌરી વ્રત અથવા જયા પાર્વતી વ્રત, તેમાં પણ ગુરુ પૂર્ણિમાનો વિશેષ મહત્વ છે.
• આ દિવસે, માતા-પિતા, શિક્ષક, સંતો અને સાધુઓ – જેમની ભક્તિથી જીવન બદલાય છે – તેમનો આભાર માનવો પણ ગુરુ ભક્તિ સમાન છે.

🕉️ ગુરુ પૂર્ણિમા માટે સંપૂર્ણ પૂજન વિધાન (ઘર બેઠા સરળ રીત)

🔹 પૂજા માટે જરૂરિયાત વસ્તુઓ:

• પવિત્ર જળ (ગંગાજળ હોય તો શ્રેષ્ઠ)
• તાજા ફૂલો
• ગુરુની ફોટો અથવા પાદુકા
• ચંદન, હળદર, કુમકુમ
• ધૂપ-દીવો
• મીઠાઈ / ફળ / નૈવેદ્ય
• એક પાવ તુવેર દાળ (દક્ષિણા સ્વરૂપે)

📿 પૂજા વિધિ:

1. સવારે સ્નાન કરીને શુદ્ધ વસ્ત્ર પહરો.
2. પૂજન સ્થળે ગુરુના ચિત્ર અથવા પાદુકા સ્થાપિત કરો.
3. પવિત્ર જળ છાંટીને સ્થળ અને પોતાનું શુદ્ધિકરણ કરો.
4. ગુરુને ચંદન, ફૂલ, ધૂપ, દીવો અને તુલસી અર્પણ કરો.
5. “ગુરુ બ્રહ્મા…” મંત્રના જાપ સાથે અઢારેય દિશામાં નમન કરો.
6. ગુરુના ચરણમાં દક્ષિણા (તુવેર દાળ, ફળ, રૂપિયાની નાની રકમ) સમર્પિત કરો.
7. ગુરુ સ્તોત્ર અથવા નીચેના મંત્રનો જાપ કરો.
8. અંતે આરતી કરો અને પ્રસાદ વહેંચો.

📜 ગુરુ મંત્રો (દરરોજ જાપ કરો તો પણ ઉત્તમ)

✨ મુખ્ય ગુરુ મંત્ર:

“ॐ ગુરવે નમઃ”
(108 વખત જાપ કરો)

🔱 ગુરુ ગીતા મંત્રો (ગુજરાતી અર્થ સાથે)

🕉️ મંત્ર 1:

गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णुः गुरुर्देवो महेश्वरः।
गुरुः साक्षात् परब्रह्म तस्मै श्री गुरवे नमः॥

અર્થ:
ગુરુ બ્રહ્મા છે, ગુરુ વિષ્ણુ છે, ગુરુ મહાદેવ છે. ગુરુ પરબ્રહ્મ છે, એવાં ગુરુને હું નમસ્કાર કરું છું.

🕉️ મંત્ર 2:

अज्ञानतिमिरान्धस्य ज्ञानाञ्जनशालाकया।
चक्षुरुन्मीलितं येन तस्मै श्रीगुरवे नमः॥

અર્થ:
જે ગુરુએ અવિદ્યાના અંધકારમાં જતાં મારી આંખે જ્ઞાનનો અંજન લગાડી ને મને જ્ઞાનનું ચક્ષુ આપ્યું, એવા શ્રી ગુરુને નમસ્કાર છે.

🕉️ મંત્ર 3:

ध्यानमूलं गुरोर्मूर्तिः पूजामूलं गुरोः पदम्।
मन्त्रमूलं गुरोर्वाक्यं मोक्षमूलं गुरोः कृपा॥

અર્થ:
ધ્યાનનું મૂળ ગુરુનું રૂપ છે, પૂજનનું મૂળ ગુરુના ચરણ છે, મંત્રનું મૂળ ગુરુનું વચન છે, અને મોક્ષનું મૂળ ગુરુની કૃપા છે.

🕉️ મંત્ર 4:

एकमेव परं तत्त्वं गुरुरित्यभिधीयते।

અર્થ:
એકમાત્ર સર્વોચ્ચ તત્વ ગુરુ છે – એવું શાસ્ત્રોમાં સ્પષ્ટ કહેવાયું છે.

🕉️ મંત્ર 5:

गुरोः कृपया प्राप्तं ज्ञानं मोक्षाय कल्पते।

અર્થ:
ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થયેલું જ્ઞાન જ આત્મમુક્તિ (મોક્ષ) માટે યોગ્ય સાધન બને છે.

🙏 ગુરુ ગીતા પાઠ કરવાના લાભો:

• આંતરિક શાંતિ અને ચિંતન શક્તિમાં વૃદ્ધિ

• જીવનમાં સકારાત્મક ઉર્જાનું પ્રવાહ

• ગુરુની કૃપાથી કર્મદોષ શમન

• ભય અને નિરાશામાંથી મુક્તિ

• સાધના અને ધ્યાનમાં ગહનતા

✨ અન્ય ભક્તિમય મંત્રો:

1. “ॐ હ્રીં કલીં નમઃ પાર્વત્યૈ” – (શિષ્યના મન નિર્વિકાર થાય)
2. “ॐ શ્રી ગુરુદેવાય નમઃ” – (હૃદયશુદ્ધિ માટે)

🔱 “ॐ હ્રીં क्लीं नमः पार्वत्यै” મંત્રનું અર્થ અને તાત્પર્ય:

મંત્ર:

ॐ ह्रीं क्लीं नमः पार्वत्यै
(ગુજરાથી ઉચ્ચાર: ૐ હ્રીં કલીં નમઃ પાર્વત્યૈ)

બીજાક્ષરોનો અર્થ:

• ॐ (ઓમ): સર્વ તત્વનો મૌલિક Nada (નાદ), બ્રહ્માંડનું પવિત્ર ધ્વનિ.

• હ્રીં (Hreem): મહાશક્તિ, મા દુર્ગાનું બીજ, રક્ષણ, તપસ્યા અને આધ્યાત્મિક વિકાસ.

• ક્લીં (Kleem): આકર્ષણ, પ્રેમ, સુખ, સંપત્તિ અને સુખદ જીવન માટેનો મંત્ર બીજ (કામબિજ).

• નમઃ પાર્વત્યૈ: મા પાર્વતીને નમસ્કાર.

🌺 મંત્રનું તાત્પર્ય:

આ મંત્ર એ શક્તિ અને ભક્તિનો સંગમ છે. મા પાર્વતી એ સંસારની માતા છે — પ્રેમ, પવિત્રતા, સંયમ અને સાકાર સ્ત્રી શક્તિનું પ્રતિક. આ મંત્ર દ્વારા આપણે પાર્વતીજીને પ્રસન્ન કરીને જીવનમાં શાંતિ, પ્રેમ, સંપત્તિ અને સંતાનસુખની કામના કરીએ છીએ.

🕉️ “ॐ ह्रीं क्लीं नमः पार्वत्यै” મંત્રના લાભો:

1. દાંપત્ય જીવનમાં સુખ અને પ્રેમ વધે છે

2. મનનું શાંતીકરણ થાય છે અને ધ્યાનશક્તિ મજબૂત બને છે

3. આકર્ષણ શક્તિ (આધ્યાત્મિક ચુમ્બકત્વ) વધે છે

4. સંપત્તિ અને સુખ-સમૃદ્ધિમાં વૃદ્ધિ થાય છે

5. સંતાન પ્રાપ્તિ માટે પણ લાભદાયી છે

6. દુષ્ટ શક્તિઓથી રક્ષણ મળે છે

🔁 જાપ કેવી રીતે કરવો?

• 👉 દરરોજ સવારના સમયે સાફ-સુથરી જગ્યાએ દીવો ધરીને 108 વાર જાપ કરો

• 👉 રુદ્રાક્ષ માળાનો ઉપયોગ કરી શકો છો

• 👉 શુક્લ પક્ષના શુક્રવારથી આરંભ કરો તો વધુ લાભદાયી

• 👉 માસિક અમાવસ્યા કે નવરાત્રિ દરમ્યાન ખાસ લાભ થાય

📖 ગુરુ ગીતા અધ્યયન (વિશેષ ભક્તિ માટે)

• ગુરુ પૂર્ણિમા ના દિવસે “શ્રી ગુરુ ગીતા” (અધ્યાય 1 થી 3) નું પાઠ કરવાથી શિષ્યના સર્વપાપ ક્ષય થાય છે.
• ન હોય તો માત્ર “ગુરુ સ્તોત્ર” નો જ પાઠ પણ શ્રેષ્ઠ છે.

🙏 गुरु स्तोत्रम् (GURU STOTRAM in Sanskrit with Gujarati Meaning)

अखण्डमण्डलाकारं व्याप्तं येन चराचरम्।
तत्पदं दर्शितं येन तस्मै श्रीगुरवे नमः॥

અર્થ:
આ આખું અખંડ બ્રહ્માંડ જેમણે વ્યાપ્ત કર્યું છે અને તે પરમ તત્ત્વનું જ્ઞાન જેમના દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે, એવા શ્રી ગુરુને નમસ્કાર છે.

---

अज्ञानतिमिरान्धस्य ज्ञानाञ्जनशालाकया।
चक्षुरुन्मीलितं येन तस्मै श्रीगुरवे नमः॥

અર્થ:
જે ગુરુએ અજ્ઞાનરૂપી અંધકારમાં જીવને જ્ઞાનનું નેત્ર આપ્યું, એવા ગુરુને નમસ્કાર છે.

---

गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णुः गुरुर्देवो महेश्वरः।
गुरुः साक्षात् परब्रह्म तस्मै श्रीगुरवे नमः॥

અર્થ:
ગુરુ બ્રહ્મા છે, વિષ્ણુ છે, શિવ છે અને પરબ્રહ્મ છે. એવા ગુરુને હું વંદન કરું છું.

---

स्थावरं जंगमं व्याप्तं यत्किंचित्सचराचरम्।
तत्त्वं दर्शितं येन तस्मै श्रीगुरवे नमः॥

અર્થ:
સ્થાવર અને જંગમ દરેક વસ્તુમાં જે પરમ તત્ત્વ વ્યાપ્ત છે અને જેમના દ્વારા તે પરમ તત્વને ઓળખી શકાય છે, એવા ગુરુને નમસ્કાર.

---

चिदानन्दं रूपं शिवं केवळं
ज्ञानस्वरूपं निःद्वैतं यतिः।

અર્થ:
શિવ તત્ત્વરૂપે Bliss (આનંદ) અને જ્ઞાન સ્વરૂપે રહેલા પરમાત્મા જે નિરાકાર અને અદ્વૈત છે, એ પરમ ગુરુને નમસ્કાર.

🌼 ગુરુ સ્તોત્રના લાભ:

• ગુરુની કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે

• વિદ્યા અને જ્ઞાનમાં વૃદ્ધિ થાય છે

• આત્મ-બળ, આત્મવિશ્વાસ અને શુદ્ધિ વધે છે

• કાર્મિક દોષ શમન થાય છે

• અધ્યાત્મિક સિદ્ધિ મેળવવામાં મદદરૂપ થાય છે

🙏 વિશેષ ઉપાયો – ગુરુ પ્રસન્ન થાય તેવા કાર્ય:

કાર્ય	ફળ
ભગવાન દત્તાત્રેયની ઉપાસના	તત્વજ્ઞાન અને ચિંતન શક્તિ
નમ્રતાપૂર્વક માતા-પિતાની સેવા	જીવનમાં શાંતિ અને સંમતિ
ગુરુ માટે કંઈક દાન – દાળ, કપડાં	શક્તિ અને બુદ્ધિમાં વૃદ્ધિ

અત્યંત શ્રદ્ધાપૂર્વકની માંગ મુજબ, અહીં આપું છું ગુરુ પૂર્ણિમા માટે વિશેષ ભજન – જે તમે પરિવાર સાથે ભક્તિભાવથી ગાઈ શકો છો. આ ભજન સરળ ભાષામાં છે અને દરેક વયના ભક્તો માટે અનુરૂપ છે.

🙏 ગુરુ પૂર્ણિમા વિશેષ ભજન – “ગુરુ કી મહીમા અપરંપાર”

🎶
🔸 ગુરુ કી મહીમા અપરંપાર, બિન ગુરુ નাহી ઊતરવા પાર
ગુરુ વિના ગતિ નહિ મળે રે, હરિ ભક્તિ થાય નહિ સાર… ||1||

🔸 બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ રૂપ છે, ગુરુમાં રહે દિવ્ય સાકાર
ગુરુના ચરણકમળ પખારીયે, મળ્યા સુખના દ્રાર… ||2||

🔸 ગુરુએ બતાવ્યું સાચું માર્ગ, અંધકારમાંથી ઊગ્યો છે વાર
તેનાં વચન રેખા સમાન, કરે જીવન ઉત્સવ દિનચર… ||3||

🔸 દત્તાત્રેય, વેદવ્યાસજી, રામકૃષ્ણ અને કબીર
ગુરુરૂપે જગતમાં પધાર્યા, ધર્મધારા બની ગમતી તીર… ||4||

🔸 આજ ગુરુ પૂર્ણિમા પવિત્ર, ધોળા વસ્ત્રે કરું મેં ભક્તિ
દીવો, ફૂલો, મધુર ભજનથી, પ્રસન્ન કરું હૃદયમાં શક્તિ… ||5||

🔸 નમો નમો શ્રી ગુરુદેવાય, તમારું ચરણ રહે હંમેશ
જીવનના માર્ગે તમે મારા, રહો દિપક બની વિશેષ… ||6||

🎶
🔚 (ભજન પૂરા પછી ત્રણવાર બોલો):
“શ્રી ગુરુદેવાય નમઃ। શ્રી ગુરુદેવાય નમઃ। શ્રી ગુરુદેવાય નમઃ।”

✅ ઉપયોગ કેવી રીતે કરશો:

• ભજન ગાયન કરો સવારે પૂજા સમયે
• દીવો અને ધૂપ સાથે ગુરુના ચિત્ર પાસે ધ્યાન ધરો
• પરિવારના બધા સભ્યો સાથે ભક્તિભાવથી ગાવાથી શક્તિ倍 થાય છે

📌 ટૂંકમાં:
ગુરુ પૂર્ણિમા એ ભક્તિ, સંસ્કાર અને ઋણસ્વીકારનો દિન છે – જ્યાં આપણે આપણા ગુરુઓને નમન કરીને તેમનો આશીર્વાદ લઈએ છીએ, અને જીવનમાં સાચો માર્ગ અપનાવીએ છીએ.

જો તમારાં જીવનમાં કોઈ જીવંત ગુરુ (સંત, સાધુ, જ્ઞાનદાતા) છે, તો આજે તેમને મળીને પ્રણામ કરવો અને આશીર્વાદ લેવો – આ શ્રેષ્ઠ કરમફળ આપે છે.